ЁЯПЮ️ рдЕрдЬрдоेрд░ рдЬिрд▓ा – рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ, рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдФрд░ рднौрдЧोрд▓िрдХ рд░рдд्рди
ЁЯУН рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдЬाрдирдХाрд░ी
рд░ाрдЬ्рдп: рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди
рд╕ंрднाрдЧ: рдЕрдЬрдоेрд░
рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп: рдЕрдЬрдоेрд░ рд╢рд╣рд░
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓: 8,481 рд╡рд░्рдЧ рдХिрдоी
рддрд╣рд╕ीрд▓ें: 9
рдЧाँрд╡: 1,111
рдХрд╕्рдмे: 12
ЁЯХ░️ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि
рдЕрдЬрдоेрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा 7рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рд░ाрдЬा рдЕрдЬрдпрд░ाрдЬ рдЪौрд╣ाрди рдж्рд╡ाрд░ा "рдЕрдЬрдпрдоेрд░ु" рдиाрдо рд╕े рдХी рдЧрдИ рдеी।
12рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдпрд╣ рдЪाрд╣рдоाрди рд╡ंрд╢ рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд░рд╣ा।
1192 рдоें рдоुрд╣рдо्рдордж рдЧौрд░ी рдиे рдЗрд╕े рдЬीрддрдХрд░ рджिрд▓्рд▓ी рд╕рд▓्рддрдирдд рдоें рдоिрд▓ा рд▓िрдпा।
рдЕрдХрдмрд░ рдХे рд╢ाрд╕рдирдХाрд▓ рдоें рдпрд╣ рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рдоुрдЧ़рд▓ рдк्рд░рд╢ाрд╕рдХीрдп рдХेंрдж्рд░ рдмрди рдЧрдпा।
1956 рдоें рдпрд╣ рд░ाрдЬ्рдп рдкुрдирд░्рдЧрдарди рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा।
ЁЯХМ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рдерд▓
рдЕрдЬрдоेрд░ рд╢рд░ीрдл рджрд░рдЧाрд╣ – рд╕ूрдлी рд╕ंрдд рдЦ्рд╡ाрдЬा рдоोрдЗрдиुрдж्рджीрди рдЪिрд╢्рддी рдХी рдордЬाрд░
рдЕрдв़ाрдИ рджिрди рдХा рдЭोрдкрдб़ा – рдк्рд░ाрдЪीрди рдорд╕्рдЬिрдж, рд╣िंрджू-рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╕्рдеाрдкрдд्рдп рдХा рдЙрджाрд╣рд░рдг
рдкुрд╖्рдХрд░ рдЭीрд▓ рд╡ рдм्рд░рд╣्рдоा рдоंрджिрд░ – рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдм्рд░рд╣्рдоा рдоंрджिрд░
рдирд░ेрд▓ी рдЬैрди рдоंрджिрд░, рд╕ोрдиी рдЬी рдХी рдирд╕िрдпां, рдХाрдпрдб़ рд╡िрд╖्рдгु рдоंрджिрд░
рдлॉрдп рд╕ाрдЧрд░, рдЖрдиा рд╕ाрдЧрд░, рдФрд░ рд╕ाрд╡िрдд्рд░ी рдоाрддा рдоंрджिрд░ (рдкुрд╖्рдХрд░ рдкрд╣ाрдб़ी рдкрд░)
ЁЯП░ рджुрд░्рдЧ (рдХिрд▓े)
рддाрд░ाрдЧрдв़ рдХिрд▓ा
8рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рд░ाрдЬा рдЕрдЬрдпрдкाрд▓ рдЪौрд╣ाрди рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд
рдЕрд░ाрд╡рд▓ी рдХी рдкрд╣ाрдб़िрдпों рдкрд░ рд╕्рдеिрдд
рдкрд╣ाрдб़ी рдХिрд▓ों рдоें рд╕рдмрд╕े рдкुрд░ाрдиा
рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕्рдерд▓
ЁЯз▒ рдЦрдиिрдЬ рдФрд░ рдЦрджाрдиें
рдоुрдЦ्рдп рдЦрдиिрдЬ:
рд╕ंрдЧрдорд░рдорд░ (рдоाрд░्рдмрд▓), рдЧ्рд░ेрдиाрдЗрдЯ, рдбोрд▓ोрдоाрдЗрдЯ, рдЪूрдиा рдкрдд्рдерд░, рдХ्рд╡ाрд░्рдЯ्рдЬाрдЗрдЯ
рдк्рд░рдоुрдЦ рдЦрджाрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░:
рдоांрдЧрд▓िрдпाрд╡ाрд╕, рдХेрдХрдб़ी, рдкुрд╖्рдХрд░ рд░ोрдб, рдорд╕рд░ूрджी рдЖрджि
рдЗрди рдЦрдиिрдЬों рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рднрд╡рди рдиिрд░्рдоाрдг, рд╕рдб़рдХ рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рд╕рдЬाрд╡рдЯी рдХाрд░्рдпों рдоें рд╣ोрддा рд╣ै।
ЁЯМК рдирджिрдпाँ рдФрд░ рдЭीрд▓ें
рдоुрдЦ्рдп рдирджिрдпाँ:
рдмांрдбी рдирджी – рдоौрд╕рдоी рдирджी
рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдирджी – рдкुрд╖्рдХрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдкрд╡िрдд्рд░ рдоाрдиी рдЬाрддी рд╣ै
рдЭीрд▓ें:
рдЖрдиा рд╕ाрдЧрд░ рдЭीрд▓
рдлॉрдп рд╕ाрдЧрд░ рдЭीрд▓
рдкुрд╖्рдХрд░ рдЭीрд▓ – рдзाрд░्рдоिрдХ рд╡ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рдЭीрд▓
⛰️ рдкрд░्рд╡рдд рдФрд░ рдкрд╣ाрдб़िрдпाँ
рдЕрдЬрдоेрд░ рдЕрд░ाрд╡рд▓ी рдкрд░्рд╡рддрдоाрд▓ा рдХे рдмीрдЪ рд╕्рдеिрдд рд╣ै
рдк्рд░рдоुрдЦ рдкрд╣ाрдб़िрдпाँ:
рддाрд░ाрдЧрдв़ рдкрд╣ाрдб़ी, рдиाрдЧ рдкрд╣ाрдб़ी, рд╕ाрд╡िрдд्рд░ी рдкрд╣ाрдб़ी, рд╡िрд╖्рдгु рдкрд╣ाрдб़ी
рдЗрди рдкрд╣ाрдб़िрдпों рдкрд░ рдХрдИ рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕्рдерд▓ рдФрд░ рд╡рдирд╕्рдкрддि рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣ैं
ЁЯМ▓ рд╡рди рдФрд░ рд╡рди्рдпрдЬीрд╡
ЁЯМ│ рд╡рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░
рд╡рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕ीрдоिрдд рд▓ेрдХिрди рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг
рдкेрдб़: рдЦेрдЬрдб़ी, рдмрдмूрд▓, рдзोрдХ, рдХैрд░, рд╕ेрдорд▓
ЁЯР╛ рд╡рди्рдпрдЬीрд╡ рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп
рдХाрдпрдб़ рд╡рди्рдпрдЬीрд╡ рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп (Kayad Wildlife Sanctuary)
рдХ्рд╖ेрдд्рд░: ~21 рд╡рд░्рдЧ рдХिрдоी
рдк्рд░рдоुрдЦ рдЬीрд╡: рдиीрд▓рдЧाрдп, рд▓ोрдордб़ी, рдЦрд░рдЧोрд╢, рд╕िрдпाрд░, рдоोрд░, рддीрддрд░
рдкрдХ्рд╖ी рдк्рд░ेрдоिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рд╕्рдерд▓
ЁЯМ╛ рдХृрд╖ि рдФрд░ рдоिрдЯ्рдЯी
рдоिрдЯ्рдЯी рдХा рдк्рд░рдХाрд░:
рд░ेрддीрд▓ी-рд▓ोрдоी рдоिрдЯ्рдЯी (рдмрд╣ुрддाрдпрдд)
рдХेрдХрдб़ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдеोрдб़ी рдмрд╣ुрдд рдХाрд▓ी рдоिрдЯ्рдЯी
рд╕िंрдЪाрдИ рд╕्рд░ोрдд:
рдХुрдПं, рдирд▓рдХूрдк, рдЖрдиा рд╕ाрдЧрд░ рд╕े рдмрдиी рдирд╣рд░ें
рдк्рд░рдоुрдЦ рдлрд╕рд▓ें:
рдЦрд░ीрдл: рдмाрдЬрд░ा, рдордХ्рдХा, рддिрд▓, рдЙрдб़рдж
рд░рдмी: рдЧेрд╣ूं, рдЪрдиा, рд╕рд░рд╕ों, рдЬौ
ЁЯзСЁЯОи рд╕ंрд╕्рдХृрддि: рд╕ंрдЧीрдд, рдиृрдд्рдп рдФрд░ рд▓ोрдХрдмोрд▓िрдпाँ
ЁЯО╢ рд▓ोрдХ рд╕ंрдЧीрдд
рдкुрд╖्рдХрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ूрдлी рдФрд░ рднрдХ्рддि рд╕ंрдЧीрдд рдкрд░ंрдкрд░ा
рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рд▓ोрдХрдЧीрдд, рдкाрдгिрд╣ाрд░ी рдЧीрдд, рдЧрд╡рд░ी, рддेрдЬाрдЬी рднрдЬрди рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп
рджрд░рдЧाрд╣ рдХे рдкाрд╕ рдХрд╡्рд╡ाрд▓ी рдкрд░ंрдкрд░ा (рд╕рдк्рддाрд╣िрдХ рдХрд╡्рд╡ाрд▓ी рд╕ंрдз्рдпा)
ЁЯТГ рд▓ोрдХ рдиृрдд्рдп
рдЧैрд░ рдиृрдд्рдп, рдШूрдорд░, рдФрд░ рдЪрд░ी рдиृрдд्рдп
рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрд╡рд╕рд░ों рдкрд░ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд▓ोрдХ рдиृрдд्рдп рдЖрдпोрдЬिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं
ЁЯЧг️ рдк्рд░рдоुрдЦ рдмोрд▓िрдпाँ
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрдиी рдХी рдвूंрдвाрдб़ी рдмोрд▓ी
рдХुрдЫ рднाрдЧों рдоें рдоाрд░рд╡ाрдб़ी рдФрд░ рдоेрд╡ाрдб़ी рдк्рд░рднाрд╡ рднी
рдЙрд░्рджू рдФрд░ рд╣िंрджी рд╢рд╣рд░ों рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рднाрд╖ाрдПँ
ЁЯСе рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рд╡िрд╡рд░рдг (рдЬрдирдЧрдгрдиा 2011)
рд╡िрд╡рд░рдг рдЖँрдХрдб़े
рдХुрд▓ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा 25,83,052
рдкुрд░ुрд╖ 13,24,085
рдорд╣िрд▓ाрдПं 12,58,967
рд▓िंрдЧाрдиुрдкाрдд 951 рдорд╣िрд▓ाрдПं рдк्рд░рддि 1000 рдкुрд░ुрд╖
рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдШрдирдд्рд╡ 305 рд╡्рдпрдХ्рддि/рдХिрдоी²
рд╢рд╣рд░ी рдЖрдмाрджी 40.08%
рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдЖрдмाрджी 59.92%
рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рджрд░ рдХुрд▓: 69.3%
рдкुрд░ुрд╖: 82.44%
рдорд╣िрд▓ा: 55.68%
0-6 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмрдЪ्рдЪे 3,81,167
ЁЯОУ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢िрдХ्рд╖рдг рд╕ंрд╕्рдеाрди
Maharshi Dayanand Saraswati University (MDSU)
JLN Medical College
Government Engineering College
Sophia Girls College
Jawahar Navodaya Vidyalaya, Ajmer
ЁЯзСЁЯОУ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡
рдЦ्рд╡ाрдЬा рдоोрдЗрдиुрдж्рджीрди рдЪिрд╢्рддी – рд╡िрд╢्рд╡рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╕ूрдлी рд╕ंрдд
рд╕्рд╡ाрдоी рджрдпाрдиंрдж рд╕рд░рд╕्рд╡рддी – рдЖрд░्рдп рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ, рдкुрд╖्рдХрд░ рдоें рдиिрдзрди
рднрд╡ाрдиी рд╕िंрд╣ рд╕ाрдоौрддा – рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ेрдиाрдиी
рдбॉ. рдПрди.рдПрдо. рд╢рд░्рдоा – рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡िрдж
рдЕрдХрдмрд░ рдорд╣ाрди – рдоुрдЧ़рд▓ рд╕рдо्рд░ाрдЯ, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рджрд░рдЧाрд╣ рд╕े рд╡िрд╢ेрд╖ рд▓рдЧाрд╡ рд░рдЦा
ЁЯУМ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд╕ाрд░ांрд╢ рддाрд▓िрдХा
рд╢्рд░ेрдгी рд╡िрд╡рд░рдг
рд╕ंрднाрдЧ рдЕрдЬрдоेрд░
рдоुрдЦ्рдпाрд▓рдп рдЕрдЬрдоेрд░ рд╢рд╣рд░
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ 8,481 рд╡рд░्рдЧ рдХिрдоी
рдк्рд░рдоुрдЦ рдХिрд▓ा рддाрд░ाрдЧрдв़ рдХिрд▓ा
рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕्рдерд▓ рдЕрдЬрдоेрд░ рд╢рд░ीрдл, рдкुрд╖्рдХрд░, рдирд░ेрд▓ी рдЬैрди рдоंрджिрд░
рдк्рд░рдоुрдЦ рдирджिрдпाँ рдмांрдбी, рд╕рд░рд╕्рд╡рддी
рдк्рд░рдоुрдЦ рдЭीрд▓ें рдЖрдиा рд╕ाрдЧрд░, рдлॉрдп рд╕ाрдЧрд░, рдкुрд╖्рдХрд░
рдкрд░्рд╡рдд рддाрд░ाрдЧрдв़, рдиाрдЧ, рд╕ाрд╡िрдд्рд░ी, рд╡िрд╖्рдгु рдкрд╣ाрдб़ी
рдЦрдиिрдЬ рдоाрд░्рдмрд▓, рдбोрд▓ोрдоाрдЗрдЯ, рдЧ्рд░ेрдиाрдЗрдЯ
рдЦрджाрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоांрдЧрд▓िрдпाрд╡ाрд╕, рдХेрдХрдб़ी, рдорд╕рд░ूрджी
рдлрд╕рд▓ें рдЧेрд╣ूं, рдмाрдЬрд░ा, рдЪрдиा, рд╕рд░рд╕ों
рдоिрдЯ्рдЯी рд░ेрддीрд▓ी-рд▓ोрдоी, рдХुрдЫ рдХाрд▓ी рдоिрдЯ्рдЯी
рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп рдХाрдпрдб़ рд╡рди्рдпрдЬीрд╡ рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп
рд╡рди рдЦेрдЬрдб़ी, рдмрдмूрд▓, рдзोрдХ рдЖрджि
рднाрд╖ा/рдмोрд▓ी рдвूंрдвाрдб़ी, рдоाрд░рд╡ाрдб़ी, рд╣िंрджी, рдЙрд░्рджू
рд╕ंрдЧीрдд рдХрд╡्рд╡ाрд▓ी, рднрдХ्рддि рдЧीрдд, рдкाрдгिрд╣ाрд░ी
рдиृрдд्рдп рдШूрдорд░, рдЧैрд░, рдЪрд░ी
рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЦ्рд╡ाрдЬा рд╕ाрд╣рдм, рджрдпाрдиंрдж рд╕рд░рд╕्рд╡рддी, рднрд╡ाрдиी рд╕िंрд╣
рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рджрд░ 69.3%
рд▓िंрдЧाрдиुрдкाрдд 951
