ЁЯРк рдмीрдХाрдиेрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди - Rajasthan Study
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕्рдЯрдбी

ЁЯРк рдмीрдХाрдиेрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди

 

ЁЯРк рдмीрдХाрдиेрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди | Bikaner Jila 



рдмीрдХाрдиेрд░, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे рдЙрдд्рддрд░-рдкрд╢्рдЪिрдо рднाрдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рдПрдХ рдРрд╕ा рдЬिрд▓ा рд╣ै, рдЬो рдЕрдкрдиे рд░ेрдд рдХे рд╕ुрдирд╣рд░े рдЯीрд▓ों, рдКँрдЯों рдХी рдзрд░рддी, рд░ाрдЬрд╕ी рдХिрд▓ों, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕рдоृрдж्рдзि, рдФрд░ рдкрд░ंрдкрд░ाрдЧрдд рднोрдЬрди рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ, рдзाрд░्рдоिрдХ, рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рдФрд░ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдерд▓ рд╣ै।

ЁЯСЙ рдЗрд╕ рдм्рд▓ॉрдЧ рдоें рд╣рдо рдмीрдХाрдиेрд░ рдЬिрд▓े рдХी рднौрдЧोрд▓िрдХ, рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं рдХा рдПрдХ рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡िрд╡рд░рдг рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।


ЁЯЧ║️ рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬाрдирдХाрд░ी

рд╡िрд╡рд░рдгрдЬाрдирдХाрд░ी
рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓рд▓рдЧрднрдЧ 30,247 рд╡рд░्рдЧ рдХिрдоी
рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ рдФрд░ рджेрд╢ांрддрд░27.4974° N, 72.9795° E
рд╕ीрдоाрдПँрдЙрдд्рддрд░ – рдЧंрдЧाрдирдЧрд░, рд╣рдиुрдоाрдирдЧрдв़
рджрдХ्рд╖िрдг – рдЬोрдзрдкुрд░, рдиाрдЧौрд░
рдкूрд░्рд╡ – рдЪूрд░ू
рдкрд╢्рдЪिрдо – рдЬैрд╕рд▓рдоेрд░ рд╡ рдкाрдХिрд╕्рддाрди
рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд░ाрдЬрдоाрд░्рдЧNH-11, NH-62, NH-911
рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ीрдоाрдкाрдХिрд╕्рддाрди рд╕े рд▓рдЧрддी рд╕ीрдоाрдПँ
рдЬрд▓рд╡ाрдпुрд╢ुрд╖्рдХ рдФрд░ рдЕрд░्рдз-рд░ेрдЧिрд╕्рддाрдиी, рддाрдкрдоाрди рдЧрд░्рдоिрдпों рдоें 50°C рдФрд░ рд╕рд░्рджिрдпों рдоें 2°C рддрдХ

ЁЯП░ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि

  • рд░ाрд╡ рдмीрдХा (1472) – рдЬोрдзрдкुрд░ рдХे рд░ाрд╡ рдЬोрдзा рдХे рдкुрдд्рд░, рдмीрдХाрдиेрд░ рд░िрдпाрд╕рдд рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी।

  • рд░ाрд╡ рд▓ूрдгрдХрд░рдг – рджाрдирд╡ीрд░ рд╢ाрд╕рдХ, рдЬिрди्рд╣ें “рдХрд▓рдпुрдЧ рдХा рдХрд░्рдг” рдХрд╣ा рдЧрдпा।

  • рдкृрде्рд╡ीрд░ाрдЬ рд░ाрдаौрдб़ – рдЕрдХрдмрд░ рдХे рджрд░рдмाрд░ी рдХрд╡ि, рдбिंрдЧрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдорд╣ाрди рд░рдЪрдиाрдХाрд░।

  • рдорд╣ाрд░ाрдЬा рд░ाрдпрд╕िंрд╣ – рдЬ्рдпोрддिрд╖, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдФрд░ рдХिрд▓े рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдЕрдЧ्рд░рдгी।

  • рдорд╣ाрд░ाрдЬा рдЧंрдЧाрд╕िंрд╣ – рддीрдиों рдЧोрд▓рдоेрдЬ рд╕рдо्рдоेрд▓рдиों рдоें рднाрдЧ рд▓िрдпा, рдЖрдзुрдиिрдХ рдмीрдХाрдиेрд░ рдХे рдиिрд░्рдоाрддा।


ЁЯПЮ️ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рдерд▓ рдФрд░ рд╕ंрд░рдЪрдиाрдПँ



  • рдЬूрдиाрдЧрдв़ рдХिрд▓ा – рдорд╣ाрд░ाрдЬा рд░ाрдпрд╕िंрд╣ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд। рдЧрдЬ рдоंрджिрд░, рдлूрд▓ рдорд╣рд▓, рдЪрди्рдж्рд░ рдорд╣рд▓ рдЖрджि рджрд░्рд╢рдиीрдп рд╣ैं।

  • рд▓ाрд▓рдЧрдв़ рдкैрд▓ेрд╕ – рдорд╣ाрд░ाрдЬा рдЧंрдЧाрд╕िंрд╣ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд, рдЕрдм рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд।

  • рдЧрдЬрдиेрд░ рдкैрд▓ेрд╕ рдФрд░ рдЭीрд▓ – рд░ाрдЬा рдЧрдЬ рд╕िंрд╣ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд, рдк्рд░рдХृрддि рдк्рд░ेрдоिрдпों рдХा рд╕्рд╡рд░्рдЧ।

  • рдХोрд▓ाрдпрдд – рдорд╣рд░्рд╖ि рдХрдкिрд▓ рдХी рддрдкोрднूрдоि, рдоीрдаे рдкाрдиी рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЭीрд▓।

  • рд▓ूрдгрдХрд░рдгрд╕рд░ – рдоूंрдЧрдлрд▓ी рдЙрдд्рдкाрджрди рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз, рдЬिрд╕े рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рд░ाрдЬрдХोрдЯ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै।


ЁЯРл рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдПрд╡ं рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕्рдерд▓

  • рдХрд░рдгी рдоाрддा рдоंрджिрд░ (рджेрд╢рдиोрдХ) – рдЪूрд╣ों (рдХाрдмा) рдХा рдоंрджिрд░, рд╡िрд╢्рд╡рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЖрд╕्рдеा рд╕्рдерд▓।

  • рдоुрдХाрдо (рдиोрдЦा) – рд╡िрд╢्рдиोрдИ рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдХे рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ рдЧुрд░ु рдЬाрдо्рднेрд╢्рд╡рд░ рдХी рд╕рдоाрдзि।

  • рдХрддрд░िрдпाрд╕рд░ – рдЬрд╕рдиाрдеी рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХी рдк्рд░рдзाрдирдкीрда, рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЕрдЧ्рдиि рдиृрдд्рдп рд╕्рдерд▓।

  • рд╢्рд░ी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдиाрде рдоंрджिрд░ – рд░ाрд╡ рд▓ूрдгрдХрд░рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд।

  • рднांрдбाрд╢ाрд╣ рдЬैрди рдоंрджिрд░ – рднिрдд्рддि рдЪिрдд्рд░рдг рдФрд░ рд╕्рдеाрдкрдд्рдп рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз।


ЁЯМ┐ рд╡рди्рдпрдЬीрд╡ рдПрд╡ं рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╕ंрд░рдЪрдиाрдПँ

  • рдЧрдЬрдиेрд░ рд╡рди्рдпрдЬीрд╡ рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп – рд╣िрд░рдг, рдиीрд▓рдЧाрдп, рдФрд░ рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдкрдХ्рд╖िрдпों рдХा рдиिрд╡ाрд╕।

  • рдбाрдбाрдеोрд░ा рдФрд░ рд╕ॉрдеी – рдкाрд╖ाрдг рдпुрдЧ рдФрд░ рд╣рдб़рдк्рдкाрдХाрд▓ीрди рд╕рдн्рдпрддा рдХे рдЕрд╡рд╢ेрд╖।

  • рд░ाрдиेрд░ी – рджेрд╢ рдХी рдкрд╣рд▓ी рдиिрдЬी рд▓िрдЧ्рдиाрдЗрдЯ рдмिрдЬрд▓ी рдЙрдд्рдкाрджрди рдкрд░िрдпोрдЬрдиा।

  • рд╡िрд╕рд░ाрд╕рд░ – рднाрд░рдд рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рдЬिрдк्рд╕рдо рдЙрдд्рдкाрджрди рдЗрдХाрдИ।


ЁЯОУ рд╢िрдХ्рд╖ा рдПрд╡ं рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди

  • рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдКрд╖्рдЯ्рд░ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХेंрдж्рд░ (рдЬोрд╣рдб़рдмीрдб़) – рдКँрдЯों рдкрд░ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╣ेрддु рднाрд░рдд рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдХेंрдж्рд░।

  • рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд░ू рдмाрдЧрд╡ाрдиी рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХेंрдж्рд░ – рд░ेрдЧिрд╕्рддाрдиी рдЦेрддी рдФрд░ рд╕рдм्рдЬिрдпों рдкрд░ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди।

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдкрд╢ु рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдПрд╡ं рдкрд╢ु рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп – 2010 рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд।

  • рдорд╣ाрд░ाрдЬा рдЧंрдЧाрд╕िंрд╣ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп – 2003 рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд।

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрдиी рднाрд╖ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╡ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЕрдХाрджрдоी – рдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा “рдЬाрдЧрддी рдЬोрдд” рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рддी рд╣ै।


ЁЯПн рдЙрдж्рдпोрдЧ рдПрд╡ं рд╡्рдпाрдкाрд░

  • рдПрд╢िрдпा рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рдКрди рдоंрдбी – рдмीрдХाрдиेрд░।

  • рдЬाрдорд╕рд░ – рджेрд╢ рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рдЬिрдк्рд╕рдо рдЦрджाрди।

  • рдмीрдХाрдиेрд░ी рднुрдЬिрдпा – GI рдЯैрдЧ рдк्рд░ाрдк्рдд, рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз।

  • рдКँрдЯрдиी рдХा рджूрдз (рдЙрд░рдоूрд▓ рдбेрдпрд░ी) – рднाрд░рдд рдХी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдКँрдЯрдиी рджूрдз рдбेрдпрд░ी।

  • рдЬैрддूрди рддेрд▓ рд░िрдлाрдЗрдирд░ी – рд▓ूрдгрдХрд░рдгрд╕рд░ рдоें।


ЁЯОн рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрд░ाрд╕рдд

  • рдКँрдЯ рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ – рд╣рд░ рд╡рд░्рд╖ рдЬрдирд╡рд░ी рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд, рдмीрдХाрдиेрд░ рдХी рдкрд╣рдЪाрди।

  • рд░рдо्рдордд – рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рд▓ोрдХрдиाрдЯ्рдп, рдкाрдЯों рдкрд░ рдоंрдЪिрдд।

  • рдордеेрд░рдг рдХрд▓ा – рдЬैрди рднिрдд्рддिрдЪिрдд्рд░ों рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ैрд▓ी।

  • рдЕрд▓्рд▓ाрд╣рдЬिрд▓ाрдИ рдмाрдИ – рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рдорд░ू рдХोрдХिрд▓ा।

  • рдЧрд╡рд░ी рдмाрдИ – рд╕ुрдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдоांрдб рдЧाрдпिрдХा।


ЁЯУМ рдЕрди्рдп рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рддрде्рдп

  • рдмीрдХाрдиेрд░ рдк्рд░рдЬाрдоंрдбрд▓ (1936) – рдордШाрд░ाрдо рд╡ैрдж्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рдеाрдкिрдд।

  • рд╢्рд░ी рдХрд░рдгी рдоाрддा рдкैрдиोрд░рдоा – рдзाрд░्рдоिрдХ рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕्рдерд▓।

  • рдЕрдиूрдкрд╕ाрдЧрд░ рдФрд░ рд░ाрдорд╕рд░ рддाрд▓ाрдм – рд╢рд╣рд░ рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рдЭीрд▓ें।

  • рдЬूрдиाрдЧрдв़ рдк्рд░рд╢рд╕्рддि (1594) – рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рдЙрдд्рдХीрд░्рдг рд╢ाрд╕рдХीрдп рд▓ेрдЦ।


ЁЯз╛ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖

рдмीрдХाрдиेрд░ рдПрдХ рдРрд╕ा рдЬिрд▓ा рд╣ै рдЬрд╣ाँ рдЗрддिрд╣ाрд╕, рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рдзрд░्рдо, рдЙрдж्рдпोрдЧ рдФрд░ рдк्рд░рдХृрддि рдХा рдЕрдиोрдЦा рд╕ंрдЧрдо рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдпрд╣ рдКँрдЯों рдХी рднूрдоि рди рдХेрд╡рд▓ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рдмрд▓्рдХि рдкूрд░े рднाрд░рдд рдХी рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕ंрдкрджा рдХो рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै। рдмीрдХाрдиेрд░ рдХा рднुрдЬिрдпा, рдХрд▓ा, рджुрд░्рдЧ, рдКँрдЯ рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡, рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдЗрд╕े рдПрдХ рдмрд╣ुрдЖрдпाрдоी рдФрд░ рдЧौрд░рд╡рд╢ाрд▓ी рдЬिрд▓ा рдмрдиाрддे рд╣ैं।



ЁЯРк рдмीрдХाрдиेрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी рдХा рднंрдбाрд░