ЁЯПЩ️ рдЬрдпрдкुрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди - Rajasthan Study
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕्рдЯрдбी

ЁЯПЩ️ рдЬрдпрдкुрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди

 

ЁЯПЩ️ рдЬрдпрдкुрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди  – рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी Jaipur District 



рдЬрдпрдкुрд░, рдЬिрд╕े "рдкिंрдХ рд╕िрдЯी" рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рдпोрдЬрдиाрдмрдж्рдз рд╢рд╣рд░ рд╣ै। рдпрд╣ рд╢рд╣рд░ рдЕрдкрдиे рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХिрд▓ों, рдорд╣рд▓ों, рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╢िрд▓्рдкрдХрд▓ा рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдХाрд░рдг рджेрд╢-рд╡िрджेрд╢ рдоें рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै।


ЁЯУЪ Table of Contents

  1. рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕्рдеिрддि

  2. рдЬрдпрдкुрд░ рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕

  3. рдирджिрдпाँ, рдЭीрд▓ें рдФрд░ рдмाँрдз

  4. рдк्рд░рдоुрдЦ рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕्рдерд▓

  5. рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рдХрд▓ा рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि

  6. рдЦाрди-рдкाрди рдФрд░ рдкрд╣рдиाрд╡ा

  7. рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕ंрд╕्рдеाрди

  8. рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡

  9. рдд्рдпौрд╣ाрд░ рдФрд░ рдиृрдд्рдп

  10. рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдмोрд▓िрдпाँ

  11. рдЬिрд▓े рдХे рдЙрдкрдиाрдо

  12. рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдеाрди

  13. рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдп

  14. рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ 


ЁЯЧ║️ 1. рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕्рдеिрддि

рд╡िрд╖рдпрд╡िрд╡рд░рдг
рджेрд╢ांрддрд░ рдПрд╡ं рдЕрдХ्рд╖ांрд╢26.92° N, 75.82° E
рдХुрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓рд▓рдЧрднрдЧ 11,143 рд╡рд░्рдЧ рдХिрдоी
рдЬрд▓рд╡ाрдпुрдЕрд░्рдз-рд╢ुрд╖्рдХ (рдЧрд░्рдоी рдоें 45°C рддрдХ, рд╕рд░्рджी рдоें 4°C рддрдХ)
рд╕ीрдоाрдПँрдЙрдд्рддрд░: рд╕ीрдХрд░, рдЕрд▓рд╡рд░
рдкूрд░्рд╡: рджौрд╕ा
рджрдХ्рд╖िрдг: рдЕрдЬрдоेрд░, рдЯोंрдХ
рдкрд╢्рдЪिрдо: рдиाрдЧौрд░

ЁЯПЫ️ 2. рдЬрдпрдкुрд░ рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕

  • рд╕्рдеाрдкрдиा: 1727 рдИ., рд╕рд╡ाрдИ рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдж्рд╡िрддीрдп рдж्рд╡ाрд░ा

  • рдбिрдЬ़ाрдЗрди: рд╡िрдж्рдпाрдзрд░ рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп (рдмंрдЧाрд▓ी рд╡ाрд╕्рддुрдХाрд░)

  • "рдкिंрдХ рд╕िрдЯी" рдЙрдкрдиाрдо: 1876 рдоें рдорд╣ाрд░ाрдЬा рд░ाрдорд╕िंрд╣ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░िंрд╕ рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ рдХे рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ेрддु рдкूрд░े рд╢рд╣рд░ рдХो рдЧुрд▓ाрдмी рд░ंрдЧ рдоें рд░ंрдЧा рдЧрдпा।

  • рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рдпोрдЬрдиाрдмрдж्рдз рд╢рд╣рд░


ЁЯМК 3. рдирджिрдпाँ, рдЭीрд▓ें рдФрд░ рдмाँрдз

рдк्рд░рдоुрдЦ рдирджिрдпाँ:

  • рдмांрдбी рдирджी

  • рдвूंрдз рдирджी

  • рд╕ाрд╣िрдмी рдирджी

рдк्рд░рдоुрдЦ рдЭीрд▓ें:

  • рдоाрдирд╕ाрдЧрд░ рдЭीрд▓ (рдЬрд▓рдорд╣рд▓ рд╕्рдеिрдд)

  • рд░ाрдордЧрдв़ рдЭीрд▓ (рдЕрдм рдЕрдзिрдХांрд╢рддः рд╕ूрдЦी)

рдк्рд░рдоुрдЦ рдмाँрдз:

  • рд░ाрдордЧрдв़ рдмाँрдз – рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рдЬрд▓ाрдкूрд░्рддि рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рд░ोрдд


ЁЯП░ 4. рдк्рд░рдоुрдЦ рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕्рдерд▓



✅ рдЖрдоेрд░ рдХिрд▓ा (Amber Fort)

  • рдиिрд░्рдоाрдг: 1592, рд░ाрдЬा рдоाрдирд╕िंрд╣

  • рдпूрдиेрд╕्рдХो рд╡िрд╢्рд╡ рдзрд░ोрд╣рд░

  • рд╣ाрдеी рдХी рд╕рд╡ाрд░ी, рд╢ीрд╢ рдорд╣рд▓, рд▓ाрдЗрдЯ рдПंрдб рд╕ाрдЙंрдб рд╢ो

✅ рд╣рд╡ा рдорд╣рд▓

  • 953 рдЭрд░ोрдЦे, рд╣рд╡ा рдХा рдк्рд░рд╡ाрд╣

  • рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा

✅ рдЬрд▓ рдорд╣рд▓

  • рдЭीрд▓ рдХे рдмीрдЪ рддैрд░рддा рд╣ुрдЖ рдорд╣рд▓

  • 5 рдоंрдЬ़िрд▓ों рдоें рд╕े 4 рдкाрдиी рдоें рдбूрдмी рд░рд╣рддी рд╣ैं

✅ рдЬрдпрдЧрдв़ рдХिрд▓ा

  • рдЬрдпрд╡ाрдг рддोрдк (рджुрдиिрдпा рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी)

  • рдХрднी рдкрд░ाрдЬिрдд рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ

✅ рдиाрд╣рд░рдЧрдв़ рдХिрд▓ा

  • рдоाрдзрд╡ेंрдж्рд░ рднрд╡рди, 360° рджृрд╢्рдп

  • рдл़िрд▓्рдо “рд░ंрдЧ рджे рдмрд╕ंрддी” рдХी рд╢ूрдЯिंрдЧ

✅ рд╕िрдЯी рдкैрд▓ेрд╕

  • рдЖрдЬ рднी рд╢ाрд╣ी рдиिрд╡ाрд╕

  • рдЪांрджी рдХे рд╡िрд╢ाрд▓ рдкाрдд्рд░, рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп

✅ рдЬंрддрд░ рдоंрддрд░

  • рдпूрдиेрд╕्рдХो рд╡िрд╢्рд╡ рдзрд░ोрд╣рд░

  • рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдпंрдд्рд░ – рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рдзूрдкрдШрдб़ी

✅ рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ рд╣ॉрд▓ рдо्рдпूрдЬिрдпрдо

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рд╕рдмрд╕े рдкुрд░ाрдиा рдо्рдпूрдЬिрдпрдо

  • 2300 рд╕ाрд▓ рдкुрд░ाрдиी рдордоी, рдЗंрдбो-рд╕ाрд░рд╕ेрдиिрдХ рд╡ाрд╕्рддुрдХрд▓ा

✅ рдмिрд░рд▓ा рдоंрджिрд░ рдФрд░ рдоोрддी рдбूंрдЧрд░ी рдЧрдгेрд╢ рдоंрджिрд░

  • рд╕рдлेрдж рд╕ंрдЧрдорд░рдорд░, рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдХेंрдж्рд░


ЁЯОи 5. рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рдХрд▓ा рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि



  • рдЬрдпрдкुрд░ рдЪिрдд्рд░рд╢ैрд▓ी: рдЖрджрдордХрдж рдЪिрдд्рд░, рдоुрдЧ़рд▓ рдк्рд░рднाрд╡

  • рдм्рд▓ू рдкॉрдЯрд░ी: G.I. рдЯैрдЧ рдк्рд░ाрдк्рдд

  • рдХрдд्рдердХ рдХा рдЬрдпрдкुрд░ рдШрд░ाрдиा: рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рднाрдиूрдЬी

  • рд╣ाрдеी рджांрдд, рд▓рд╣рд░िрдпां, рдЧोрдЯा-рдкрдЯ्рдЯी рдХрдв़ाрдИ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз


ЁЯН╜️ 6. рдЦाрди-рдкाрди рдФрд░ рдкрд╣рдиाрд╡ा

рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╡्рдпंрдЬрди:

  • рджाрд▓-рдмाрдЯी-рдЪूрд░рдоा

  • рдЧрдЯ्рдЯे рдХी рд╕рдм्рдЬी

  • рдХेрд░-рд╕ांрдЧрд░ी

  • рдоिрд░्рдЪी рдмрдб़ा

  • рдШेрд╡рд░, рдлीрдгी

рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдкрд╣рдиाрд╡ा:

  • рдкुрд░ुрд╖: рдзोрддी, рдЕंрдЧрд░рдЦा, рд╕рдлा

  • рдорд╣िрд▓ाрдПँ: рдШाрдШрд░ा-рдЪोрд▓ी, рдУрдв़рдиी


ЁЯПл 7. рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп

  • MNIT (рдоाрд▓рд╡ीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рд╕ंрд╕्рдеाрди)

  • BIT (рдмिрд░рд▓ा рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдСрдл рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी)

  • IIHMR рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी (рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдк्рд░рдмंрдзрди рдоें рдЕрдЧ्рд░рдгी)


ЁЯзС‍ЁЯОУ 8. рдЬрдпрдкुрд░ рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡

  • рд╕рд╡ाрдИ рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдж्рд╡िрддीрдп – рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ

  • рдорд╣ाрд░ाрдЬा рдоाрдирд╕िंрд╣ – рдЖрдоेрд░ рдХे рд╕ेрдиाрдкрддि

  • рдЧुрд▓ाрдмрдЪंрдж рдХрдЯाрд░िрдпा – рд░ाрдЬрдиेрддा

  • рдЗрд▓ा рдЕрд░ुрдг – рдЧाрдпिрдХा-рдЕрднिрдиेрдд्рд░ी

  • рдкं. рд╡िрд╢्рд╡рдоोрд╣рди рднрдЯ्рдЯ – рдоोрд╣рди рд╡ीрдгा рдХे рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░рдХ, рдкрдж्рдо рднूрд╖рдг

  • рдЙрд╕्рддाрдж рдЕрд╣рдордж рд╣ुрд╕ैрди-рдоो. рд╣ुрд╕ैрди – рдкрдж्рдорд╢्рд░ी рдЧ़рдЬ़рд▓ рдЧाрдпрдХ

  • рдорд╣ाрд░ाрдиी рдЧाрдпрдд्рд░ी рджेрд╡ी – рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рд╕ांрд╕рдж


ЁЯОЙ 9. рдд्рдпौрд╣ाрд░ рдФрд░ рдиृрдд्рдп

рдк्рд░рдоुрдЦ рдд्рдпौрд╣ाрд░:

  • рдЧрдгрдЧौрд░, рддीрдЬ, рд╣ाрдеी рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡

  • рдкрддंрдЧ рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ (14 рдЬрдирд╡рд░ी)

  • рджीрдкाрд╡рд▓ी, рд╣ोрд▓ी

рдк्рд░рдоुрдЦ рдиृрдд्рдп:

  • рдШूрдорд░

  • рдХाрд▓рдмेрд▓िрдпा

  • рдЪрдХрд░ी


ЁЯСе 10. рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдмोрд▓िрдпाँ

рд╡िрд╡рд░рдгрдЖँрдХрдб़े
рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा (2011)рд▓рдЧрднрдЧ 66 рд▓ाрдЦ
рдк्рд░рдоुрдЦ рдмोрд▓िрдпाँрд╣िंрджी, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрдиी, рдоाрд░рд╡ाрдб़ी, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी

ЁЯП╖️ 11. рдЬिрд▓े рдХे рдЙрдкрдиाрдо

  • рдкिंрдХ рд╕िрдЯी

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी

  • рд╣ेрд░िрдЯेрдЬ рд╕िрдЯी

  • рдирдЧрд░ों рдХी рдкрдЯрд░ाрдиी – рдХрди्рд╣ैрдпाрд▓ाрд▓ рд╕ेрдаिрдпा

  • рд╡ैрднрд╡ рдирдЧрд░ी / рдЖрдЗрд╕рд▓ैंрдб рдСрдл рдЧैрд▓рд░ी – рдбॉ. рд╕ी. рд╡ी. рд░рдорди

  • рдЧोрд▓्рдбрди рдмрд░्рдб – рдПрдбрд╡рд░्рдб рдкंрдЪрдо


ЁЯПЫ️ 12. рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдеाрди

  • Albert Hall Museum: рддुрддु рдордоी, рд╣рдеिрдпाрд░, рдХрд▓ा

  • RAJSICO (рд░ाрдЬрд╕ीрдХो): рд╣рд╕्рддрд╢िрд▓्рдк рдХो рдмрдв़ाрд╡ा

  • рдЬрд╡ाрд╣рд░ рдХрд▓ा рдХेंрдж्рд░: рд╕्рдеाрдкрдд्рдп рдХрд▓ा рдХा рдХेंрдж्рд░

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп (Bench): 1949 рд╕े

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕ंрдЧीрдд рдЕрдХाрджрдоी: рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг


ЁЯдп 13. рдЬрдпрдкुрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдп

  • рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рдпोрдЬрдиाрдмрдж्рдз рд╢рд╣рд░

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╕ाрдЗрдмрд░ рдеाрдиा

  • рдЧांрдзी рдирдЧрд░ – рджेрд╢ рдХा рдкрд╣рд▓ा рдСрд▓-рд╡ुрдорди рд░ेрд▓рд╡े рд╕्рдЯेрд╢рди

  • SMS рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ – рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╣ाрд░्рдЯ рдЯ्рд░ांрд╕рдк्рд▓ांрдЯ рд╕ेंрдЯрд░

  • рдиाрд╣рд░рдЧрдв़ рдмाрдпोрд▓ॉрдЬिрдХрд▓ рдкाрд░्рдХ – рдкрд╣рд▓ा рднाрд▓ू рд░ेрд╕्рдХ्рдпू рд╕ेंрдЯрд░

  • рдЬрдЧрддрдкुрд░ा рдбॉрд▓्рдлिрдиेрд░िрдпрдо – рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдоेрдЯ्рд░ो рд╕ेрд╡ा – рдЬрдпрдкुрд░ рдоें


✅ 14. рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖



рдЬрдпрдкुрд░ рди рдХेрд╡рд▓ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рднाрд░рдд рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╡ाрд╕्рддुрдХрд▓ा, рдкрд░ंрдкрд░ा рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХрддा рдХा рдЕрдж्рднुрдд рд╕ंрдЧрдо рднी рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдХी рдзрд░ोрд╣рд░, рдХрд▓ा, рд╡्рдпंрдЬрди, рдЙрдд्рд╕рд╡ рдФрд░ рдЬрдирдЬीрд╡рди рдЗрд╕े рдПрдХ рдкрд░्рдпрдЯрдХ, рд╢ोрдзрдХрд░्рддा рдФрд░ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рд╕्рдерд▓ рдмрдиाрддे рд╣ैं।



ЁЯПЩ️ рдЬрдпрдкुрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी рдХा рднंрдбाрд░