ЁЯПЩ️ рдЬрдпрдкुрд░ рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди – рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी Jaipur District
рдЬрдпрдкुрд░, рдЬिрд╕े "рдкिंрдХ рд╕िрдЯी" рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рдпोрдЬрдиाрдмрдж्рдз рд╢рд╣рд░ рд╣ै। рдпрд╣ рд╢рд╣рд░ рдЕрдкрдиे рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХिрд▓ों, рдорд╣рд▓ों, рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╢िрд▓्рдкрдХрд▓ा рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдХाрд░рдг рджेрд╢-рд╡िрджेрд╢ рдоें рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै।
ЁЯУЪ Table of Contents
-
рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕्рдеिрддि
-
рдЬрдпрдкुрд░ рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕
-
рдирджिрдпाँ, рдЭीрд▓ें рдФрд░ рдмाँрдз
-
рдк्рд░рдоुрдЦ рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕्рдерд▓
-
рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рдХрд▓ा рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि
-
рдЦाрди-рдкाрди рдФрд░ рдкрд╣рдиाрд╡ा
-
рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕ंрд╕्рдеाрди
-
рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡
-
рдд्рдпौрд╣ाрд░ рдФрд░ рдиृрдд्рдп
-
рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдмोрд▓िрдпाँ
-
рдЬिрд▓े рдХे рдЙрдкрдиाрдо
-
рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдеाрди
-
рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдп
-
рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖
ЁЯЧ║️ 1. рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕्рдеिрддि
| рд╡िрд╖рдп | рд╡िрд╡рд░рдг |
|---|---|
| рджेрд╢ांрддрд░ рдПрд╡ं рдЕрдХ्рд╖ांрд╢ | 26.92° N, 75.82° E |
| рдХुрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓ | рд▓рдЧрднрдЧ 11,143 рд╡рд░्рдЧ рдХिрдоी |
| рдЬрд▓рд╡ाрдпु | рдЕрд░्рдз-рд╢ुрд╖्рдХ (рдЧрд░्рдоी рдоें 45°C рддрдХ, рд╕рд░्рджी рдоें 4°C рддрдХ) |
| рд╕ीрдоाрдПँ | рдЙрдд्рддрд░: рд╕ीрдХрд░, рдЕрд▓рд╡рд░ рдкूрд░्рд╡: рджौрд╕ा рджрдХ्рд╖िрдг: рдЕрдЬрдоेрд░, рдЯोंрдХ рдкрд╢्рдЪिрдо: рдиाрдЧौрд░ |
ЁЯПЫ️ 2. рдЬрдпрдкुрд░ рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕
-
рд╕्рдеाрдкрдиा: 1727 рдИ., рд╕рд╡ाрдИ рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдж्рд╡िрддीрдп рдж्рд╡ाрд░ा
-
рдбिрдЬ़ाрдЗрди: рд╡िрдж्рдпाрдзрд░ рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп (рдмंрдЧाрд▓ी рд╡ाрд╕्рддुрдХाрд░)
-
"рдкिंрдХ рд╕िрдЯी" рдЙрдкрдиाрдо: 1876 рдоें рдорд╣ाрд░ाрдЬा рд░ाрдорд╕िंрд╣ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░िंрд╕ рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ рдХे рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ेрддु рдкूрд░े рд╢рд╣рд░ рдХो рдЧुрд▓ाрдмी рд░ंрдЧ рдоें рд░ंрдЧा рдЧрдпा।
-
рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рдпोрдЬрдиाрдмрдж्рдз рд╢рд╣рд░।
ЁЯМК 3. рдирджिрдпाँ, рдЭीрд▓ें рдФрд░ рдмाँрдз
рдк्рд░рдоुрдЦ рдирджिрдпाँ:
-
рдмांрдбी рдирджी
-
рдвूंрдз рдирджी
-
рд╕ाрд╣िрдмी рдирджी
рдк्рд░рдоुрдЦ рдЭीрд▓ें:
-
рдоाрдирд╕ाрдЧрд░ рдЭीрд▓ (рдЬрд▓рдорд╣рд▓ рд╕्рдеिрдд)
-
рд░ाрдордЧрдв़ рдЭीрд▓ (рдЕрдм рдЕрдзिрдХांрд╢рддः рд╕ूрдЦी)
рдк्рд░рдоुрдЦ рдмाँрдз:
-
рд░ाрдордЧрдв़ рдмाँрдз – рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рдЬрд▓ाрдкूрд░्рддि рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рд░ोрдд
ЁЯП░ 4. рдк्рд░рдоुрдЦ рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕्рдерд▓
✅ рдЖрдоेрд░ рдХिрд▓ा (Amber Fort)
-
рдиिрд░्рдоाрдг: 1592, рд░ाрдЬा рдоाрдирд╕िंрд╣
-
рдпूрдиेрд╕्рдХो рд╡िрд╢्рд╡ рдзрд░ोрд╣рд░
-
рд╣ाрдеी рдХी рд╕рд╡ाрд░ी, рд╢ीрд╢ рдорд╣рд▓, рд▓ाрдЗрдЯ рдПंрдб рд╕ाрдЙंрдб рд╢ो
✅ рд╣рд╡ा рдорд╣рд▓
-
953 рдЭрд░ोрдЦे, рд╣рд╡ा рдХा рдк्рд░рд╡ाрд╣
-
рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдмрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा
✅ рдЬрд▓ рдорд╣рд▓
-
рдЭीрд▓ рдХे рдмीрдЪ рддैрд░рддा рд╣ुрдЖ рдорд╣рд▓
-
5 рдоंрдЬ़िрд▓ों рдоें рд╕े 4 рдкाрдиी рдоें рдбूрдмी рд░рд╣рддी рд╣ैं
✅ рдЬрдпрдЧрдв़ рдХिрд▓ा
-
рдЬрдпрд╡ाрдг рддोрдк (рджुрдиिрдпा рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी)
-
рдХрднी рдкрд░ाрдЬिрдд рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ
✅ рдиाрд╣рд░рдЧрдв़ рдХिрд▓ा
-
рдоाрдзрд╡ेंрдж्рд░ рднрд╡рди, 360° рджृрд╢्рдп
-
рдл़िрд▓्рдо “рд░ंрдЧ рджे рдмрд╕ंрддी” рдХी рд╢ूрдЯिंрдЧ
✅ рд╕िрдЯी рдкैрд▓ेрд╕
-
рдЖрдЬ рднी рд╢ाрд╣ी рдиिрд╡ाрд╕
-
рдЪांрджी рдХे рд╡िрд╢ाрд▓ рдкाрдд्рд░, рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп
✅ рдЬंрддрд░ рдоंрддрд░
-
рдпूрдиेрд╕्рдХो рд╡िрд╢्рд╡ рдзрд░ोрд╣рд░
-
рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдпंрдд्рд░ – рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рдзूрдкрдШрдб़ी
✅ рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ рд╣ॉрд▓ рдо्рдпूрдЬिрдпрдо
-
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рд╕рдмрд╕े рдкुрд░ाрдиा рдо्рдпूрдЬिрдпрдо
-
2300 рд╕ाрд▓ рдкुрд░ाрдиी рдордоी, рдЗंрдбो-рд╕ाрд░рд╕ेрдиिрдХ рд╡ाрд╕्рддुрдХрд▓ा
✅ рдмिрд░рд▓ा рдоंрджिрд░ рдФрд░ рдоोрддी рдбूंрдЧрд░ी рдЧрдгेрд╢ рдоंрджिрд░
-
рд╕рдлेрдж рд╕ंрдЧрдорд░рдорд░, рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдХेंрдж्рд░
ЁЯОи 5. рдЬрдпрдкुрд░ рдХी рдХрд▓ा рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि
-
рдЬрдпрдкुрд░ рдЪिрдд्рд░рд╢ैрд▓ी: рдЖрджрдордХрдж рдЪिрдд्рд░, рдоुрдЧ़рд▓ рдк्рд░рднाрд╡
-
рдм्рд▓ू рдкॉрдЯрд░ी: G.I. рдЯैрдЧ рдк्рд░ाрдк्рдд
-
рдХрдд्рдердХ рдХा рдЬрдпрдкुрд░ рдШрд░ाрдиा: рдк्рд░рд╡рд░्рддрдХ рднाрдиूрдЬी
-
рд╣ाрдеी рджांрдд, рд▓рд╣рд░िрдпां, рдЧोрдЯा-рдкрдЯ्рдЯी рдХрдв़ाрдИ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз
ЁЯН╜️ 6. рдЦाрди-рдкाрди рдФрд░ рдкрд╣рдиाрд╡ा
рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╡्рдпंрдЬрди:
-
рджाрд▓-рдмाрдЯी-рдЪूрд░рдоा
-
рдЧрдЯ्рдЯे рдХी рд╕рдм्рдЬी
-
рдХेрд░-рд╕ांрдЧрд░ी
-
рдоिрд░्рдЪी рдмрдб़ा
-
рдШेрд╡рд░, рдлीрдгी
рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдкрд╣рдиाрд╡ा:
-
рдкुрд░ुрд╖: рдзोрддी, рдЕंрдЧрд░рдЦा, рд╕рдлा
-
рдорд╣िрд▓ाрдПँ: рдШाрдШрд░ा-рдЪोрд▓ी, рдУрдв़рдиी
ЁЯПл 7. рдк्рд░рдоुрдЦ рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди
-
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп
-
MNIT (рдоाрд▓рд╡ीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рд╕ंрд╕्рдеाрди)
-
BIT (рдмिрд░рд▓ा рдЗंрд╕्рдЯीрдЯ्рдпूрдЯ рдСрдл рдЯेрдХ्рдиोрд▓ॉрдЬी)
-
IIHMR рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी (рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдк्рд░рдмंрдзрди рдоें рдЕрдЧ्рд░рдгी)
ЁЯзСЁЯОУ 8. рдЬрдпрдкुрд░ рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡
-
рд╕рд╡ाрдИ рдЬрдпрд╕िंрд╣ рдж्рд╡िрддीрдп – рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ
-
рдорд╣ाрд░ाрдЬा рдоाрдирд╕िंрд╣ – рдЖрдоेрд░ рдХे рд╕ेрдиाрдкрддि
-
рдЧुрд▓ाрдмрдЪंрдж рдХрдЯाрд░िрдпा – рд░ाрдЬрдиेрддा
-
рдЗрд▓ा рдЕрд░ुрдг – рдЧाрдпिрдХा-рдЕрднिрдиेрдд्рд░ी
-
рдкं. рд╡िрд╢्рд╡рдоोрд╣рди рднрдЯ्рдЯ – рдоोрд╣рди рд╡ीрдгा рдХे рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░рдХ, рдкрдж्рдо рднूрд╖рдг
-
рдЙрд╕्рддाрдж рдЕрд╣рдордж рд╣ुрд╕ैрди-рдоो. рд╣ुрд╕ैрди – рдкрдж्рдорд╢्рд░ी рдЧ़рдЬ़рд▓ рдЧाрдпрдХ
-
рдорд╣ाрд░ाрдиी рдЧाрдпрдд्рд░ी рджेрд╡ी – рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рд╕ांрд╕рдж
ЁЯОЙ 9. рдд्рдпौрд╣ाрд░ рдФрд░ рдиृрдд्рдп
рдк्рд░рдоुрдЦ рдд्рдпौрд╣ाрд░:
-
рдЧрдгрдЧौрд░, рддीрдЬ, рд╣ाрдеी рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡
-
рдкрддंрдЧ рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡ (14 рдЬрдирд╡рд░ी)
-
рджीрдкाрд╡рд▓ी, рд╣ोрд▓ी
рдк्рд░рдоुрдЦ рдиृрдд्рдп:
-
рдШूрдорд░
-
рдХाрд▓рдмेрд▓िрдпा
-
рдЪрдХрд░ी
ЁЯСе 10. рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдмोрд▓िрдпाँ
| рд╡िрд╡рд░рдг | рдЖँрдХрдб़े |
|---|---|
| рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा (2011) | рд▓рдЧрднрдЧ 66 рд▓ाрдЦ |
| рдк्рд░рдоुрдЦ рдмोрд▓िрдпाँ | рд╣िंрджी, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрдиी, рдоाрд░рд╡ाрдб़ी, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी |
ЁЯП╖️ 11. рдЬिрд▓े рдХे рдЙрдкрдиाрдо
-
рдкिंрдХ рд╕िрдЯी
-
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी
-
рд╣ेрд░िрдЯेрдЬ рд╕िрдЯी
-
рдирдЧрд░ों рдХी рдкрдЯрд░ाрдиी – рдХрди्рд╣ैрдпाрд▓ाрд▓ рд╕ेрдаिрдпा
-
рд╡ैрднрд╡ рдирдЧрд░ी / рдЖрдЗрд╕рд▓ैंрдб рдСрдл рдЧैрд▓рд░ी – рдбॉ. рд╕ी. рд╡ी. рд░рдорди
-
рдЧोрд▓्рдбрди рдмрд░्рдб – рдПрдбрд╡рд░्рдб рдкंрдЪрдо
ЁЯПЫ️ 12. рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдеाрди
-
Albert Hall Museum: рддुрддु рдордоी, рд╣рдеिрдпाрд░, рдХрд▓ा
-
RAJSICO (рд░ाрдЬрд╕ीрдХो): рд╣рд╕्рддрд╢िрд▓्рдк рдХो рдмрдв़ाрд╡ा
-
рдЬрд╡ाрд╣рд░ рдХрд▓ा рдХेंрдж्рд░: рд╕्рдеाрдкрдд्рдп рдХрд▓ा рдХा рдХेंрдж्рд░
-
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп (Bench): 1949 рд╕े
-
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕ंрдЧीрдд рдЕрдХाрджрдоी: рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг
ЁЯдп 13. рдЬрдпрдкुрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдп
-
рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рдпोрдЬрдиाрдмрдж्рдз рд╢рд╣рд░
-
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╕ाрдЗрдмрд░ рдеाрдиा
-
рдЧांрдзी рдирдЧрд░ – рджेрд╢ рдХा рдкрд╣рд▓ा рдСрд▓-рд╡ुрдорди рд░ेрд▓рд╡े рд╕्рдЯेрд╢рди
-
SMS рд╣ॉрд╕्рдкिрдЯрд▓ – рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╣ाрд░्рдЯ рдЯ्рд░ांрд╕рдк्рд▓ांрдЯ рд╕ेंрдЯрд░
-
рдиाрд╣рд░рдЧрдв़ рдмाрдпोрд▓ॉрдЬिрдХрд▓ рдкाрд░्рдХ – рдкрд╣рд▓ा рднाрд▓ू рд░ेрд╕्рдХ्рдпू рд╕ेंрдЯрд░
-
рдЬрдЧрддрдкुрд░ा рдбॉрд▓्рдлिрдиेрд░िрдпрдо – рднाрд░рдд рдХा рдкрд╣рд▓ा
-
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдоेрдЯ्рд░ो рд╕ेрд╡ा – рдЬрдпрдкुрд░ рдоें
✅ 14. рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖
рдЬрдпрдкुрд░ рди рдХेрд╡рд▓ рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рд╣ै, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рднाрд░рдд рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╡ाрд╕्рддुрдХрд▓ा, рдкрд░ंрдкрд░ा рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХрддा рдХा рдЕрдж्рднुрдд рд╕ंрдЧрдо рднी рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдХी рдзрд░ोрд╣рд░, рдХрд▓ा, рд╡्рдпंрдЬрди, рдЙрдд्рд╕рд╡ рдФрд░ рдЬрдирдЬीрд╡рди рдЗрд╕े рдПрдХ рдкрд░्рдпрдЯрдХ, рд╢ोрдзрдХрд░्рддा рдФрд░ рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рд╕्рдерд▓ рдмрдиाрддे рд╣ैं।