ЁЯПЩ️ рдХोрдЯा рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди – рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдирдЧрд░ी - Rajasthan Study
рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рд╕्рдЯрдбी

ЁЯПЩ️ рдХोрдЯा рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди – рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдирдЧрд░ी

 

ЁЯПЩ️ рдХोрдЯा рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди – рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдирдЧрд░ी рдХा рдПрдХ рд╕ंрдкूрд░्рдг рдкрд░िрдЪрдп






ЁЯЧ║️ рдХोрдЯा рдЬिрд▓े рдХा рд╕ंрдкूрд░्рдг рд╡िрд╡рд░рдг

рдХोрдЯा, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे рджрдХ्рд╖िрдг-рдкूрд░्рд╡ी рднाрдЧ рдоें рд╕्рдеिрдд рдПрдХ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рдЬिрд▓ा рд╣ै। рдпрд╣ рд╢рд╣рд░ рдЪंрдмрд▓ рдирджी рдХे рдХिрдиाрд░े рдмрд╕ा рд╣ुрдЖ рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕े “рднाрд░рдд рдХी рдХोрдЪिंрдЧ рд░ाрдЬрдзाрдиी”, “рд╢िрдХ्рд╖ा рдирдЧрд░ी” рдФрд░ “рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рдХाрдирдкुрд░” рдЬैрд╕े рдЙрдкрдиाрдоों рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै।


ЁЯУМ рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕्рдеिрддि

  • рдЕрдХ्рд╖ांрд╢-рджेрд╢ांрддрд░: 25.2138° N, 75.8648° E

  • рдХुрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░рдлрд▓: рд▓рдЧрднрдЧ 5,217 рд╡рд░्рдЧ рдХिрдоी

  • рд╕ीрдоाрдПँ:

    • рдЙрдд्рддрд░: рдмूंрджी

    • рдкूрд░्рд╡: рдмाрд░ां

    • рдкрд╢्рдЪिрдо: рднीрд▓рд╡ाрдб़ा, рдЪिрдд्рддौрдб़рдЧрдв़

    • рджрдХ्рд╖िрдг: рдЭाрд▓ाрд╡ाрдб़

  • рдЬрд▓рд╡ाрдпु: рдЧрд░्рдоिрдпों рдоें 48°C рддрдХ рдФрд░ рд╕рд░्рджिрдпों рдоें 5°C рддрдХ рддाрдкрдоाрди рдЧिрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै

  • рднूрднाрдЧ: рдкрдаाрд░ी рдФрд░ рдоैрджाрдиी рдЗрд▓ाрдХों рдХा рдоिрд╢्рд░рдг


ЁЯСе рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдФрд░ рдмोрд▓िрдпाँ

  • рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा (2011): ~19 рд▓ाрдЦ

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рддीрд╕рд░ा рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдЖрдмाрджी рд╡ाрд▓ा рд╢рд╣рд░

  • рдмोрд▓िрдпाँ: рд╣ाрдб़ौрддी, рд╣िंрджी, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрдиी

  • рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рджрд░: рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ, рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдорд╣िрд▓ा рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рдоें рдЕрд╡्рд╡рд▓


ЁЯПЫ️ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдкृрд╖्рдарднूрдоि

  • рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ: рдоाрдзोрд╕िंрд╣ рдк्рд░рдердо

  • рдиाрдордХрд░рдг: рднीрд▓ рд╢ाрд╕рдХ рдХोрдЯिрдпा рдХे рдиाрдо рдкрд░

  • рдЙрдо्рдоेрдж рд╕िंрд╣ рдж्рд╡िрддीрдп: рдЖрдзुрдиिрдХ рдХोрдЯा рдХे рдиिрд░्рдоाрддा, "рдХोрдЯा рдХा рд╢ाрд╣рдЬрд╣ाँ" рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै


ЁЯМК рдирджिрдпाँ, рдЭीрд▓ें рдФрд░ рдмाँрдз

ЁЯМК рдоुрдЦ्рдп рдирджिрдпाँ:

  • рдЪंрдмрд▓ рдирджी: рдЬीрд╡рдирд░ेрдЦा, рдЬрд▓ рд╡िрдж्рдпुрдд рдФрд░ рд╕िंрдЪाрдИ рдХा рдоुрдЦ्рдп рд╕्рд░ोрдд

  • рдХाрд▓ी рд╕िंрдз, рдкрд░рд╡рди рдирджी: рдЪंрдмрд▓ рдХी рд╕рд╣ाрдпрдХ рдирджिрдпाँ

ЁЯПЮ️ рдк्рд░рдоुрдЦ рдЭीрд▓ें:

  • рдЕрднेрдб़ा рдЭीрд▓: рдкрдХ्рд╖ी рдк्рд░ेрдоिрдпों рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рд░्рдЧ

  • рдХंрд╕ुрдЖ рдЭीрд▓: рдзाрд░्рдоिрдХ рдФрд░ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рдЭीрд▓

ЁЯПЧ️ рдк्рд░рдоुрдЦ рдмाँрдз:

  • рдЧांрдзी рд╕ाрдЧрд░ рдмाँрдз – рд╣ाрдЗрдб्рд░ो рдкाрд╡рд░ рдХे рд▓िрдП

  • рдХोрдЯा рдмैрд░ाрдЬ – рдЬрд▓ рдк्рд░рдмंрдзрди рдФрд░ рд╕िंрдЪाрдИ рдкрд░िрдпोрдЬрдиाрдУं рдХे рд▓िрдП рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг


ЁЯФе рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЖंрджोрд▓рди

  • рдХोрдЯा рдк्рд░рдЬाрдоंрдбрд▓ (1939):

    • рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдХ: рдкंрдбिрдд рдирдпрдиूрд░ाрдо рд╢рд░्рдоा

    • рд╣ाрдб़ोрддी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЬрдирдЬाрдЧрд░рдг рдХे рд╕ूрдд्рд░рдзाрд░


ЁЯПп рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рдерд▓ рдПрд╡ं рд╕ंрд░рдЪрдиाрдПँ

  • рдЕрдмрд▓ी рдоीрдгी рдХा рдорд╣рд▓ – “рд╣ाрдб़ोрддी рдХा рддाрдЬрдорд╣рд▓”

  • рдЬрдЧрдоंрджिрд░ рдорд╣рд▓ – рдХिрд╢ोрд░рд╕ाрдЧрд░ рдЭीрд▓ рдХे рдордз्рдп

  • рдЫрдд्рд░ рд╡िрд▓ाрд╕ рдЙрдж्рдпाрди – рдЫрдд्рд░рд╕ाрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд

  • рдХ्рд╖ाрд░ рдмाрдЧ – рдХोрдЯा рдирд░ेрд╢ों рдХी рдЫрддрд░िрдпाँ

  • рдЕрд╣िंрд╕ा рд╡ाрдЯिрдХा – рдПрдХрддा рдФрд░ рдзрд░्рдордиिрд░рдкेрдХ्рд╖рддा рдХा рдк्рд░рддीрдХ

  • рдЪрдо्рдмрд▓ рдЙрдж्рдпाрди – 1970 рдХे рджрд╢рдХ рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд

  • рдЕрднेрдб़ा рдмाрдпोрд▓ॉрдЬिрдХрд▓ рдкाрд░्рдХ – рдЬрд▓ीрдп рдЬैрд╡ рд╡िрд╡िрдзрддा рдХा рдХेंрдж्рд░


ЁЯМ│ рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдПрд╡ं рд╡рди्рдпрдЬीрд╡ рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп

  • рдоुрдХुंрджрд░ा рд╣िрд▓्рд╕ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЙрдж्рдпाрди (рдкूрд░्рд╡ рдиाрдо: рджрд░्рд░ा рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп)

  • рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЪंрдмрд▓ рдШрдб़िрдпाрд▓ рдЕрднрдпाрд░рдг्рдп – рднाрд░рдд рдХे рдШрдб़िрдпाрд▓ों рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдХेंрдж्рд░

  • рддिрдкрдЯिрдпा – рд╢ैрд▓ рдЪिрдд्рд░ों рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдк्рд░ाрдЧैрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╕्рдерд▓


ЁЯОУ рд╢िрдХ्рд╖ा рдПрд╡ं рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди



  • рдХोрдЯा – рднाрд░рдд рдХी рдХोрдЪिंрдЧ рд░ाрдЬрдзाрдиी: Allen, Resonance, Motion рдЖрджि рд╕ंрд╕्рдеाрди

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рддрдХрдиीрдХी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп (RTU)

  • рд╡рд░्рдзрдоाрди рдорд╣ाрд╡ीрд░ рдЦुрд▓ा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп

  • рд╕ोрдпाрдмीрди рд╢ोрдз рд╕ंрд╕्рдеाрди (рдмोрд░рдЦेрдб़ा)

  • рдХोрдЯा рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी

  • NTPC, рдХोрдЯा рдерд░्рдорд▓ рдкाрд╡рд░ рд╕्рдЯेрд╢рди

  • рд░ाрд╡рддрднाрдЯा рдкрд░рдоाрдгु рд╕ंрдпंрдд्рд░ (рдиिрдХрдЯ рд╕्рдеिрдд)


ЁЯПн рдЙрдж्рдпोрдЧ рдПрд╡ं рд╡्рдпाрдкाрд░

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рдХाрдирдкुрд░ – рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХा рдХेंрдж्рд░

  • рдзрдиिрдпा рдоंрдбी (рд░ाрдордЧंрдЬ рдоंрдбी) – рдПрд╢िрдпा рдХी рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी

  • рдХोрдЯा рд╕्рдЯोрди – рд╡िрд╢्рд╡ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдиिрд░्рдоाрдг рд╕ाрдордЧ्рд░ी

  • рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдкрд╣рд▓ा рдоिрд▓्рдХ рдкाрдЙрдбрд░ рдк्рд▓ांрдЯ

  • рдЬेрдХे рд▓рдХ्рд╖्рдоी рд╕ीрдоेंрдЯ рдлैрдХ्рдЯ्рд░ी

  • рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХा рдкрд╣рд▓ा рдкेрдЯ्рд░ोрд▓िрдпрдо рдЯрд░्рдоिрдирд▓ – HPCL, рдХोрдЯा


ЁЯХЙ️ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдПрд╡ं рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕्рдерд▓

  • рдХंрд╕ुрдЖ рд╢िрд╡ рдоंрджिрд░ (8рд╡ीं рд╕рджी) – рдХुрдЯिрд▓ рд▓िрдкि рдоें рд╢िрд▓ाрд▓ेрдЦ

  • рдЪाрд░рдЪौрдоा рд╢िрд╡ाрд▓рдп – рдк्рд░ाрдЪीрди рддीрд░्рде

  • рдЧेрдкрд░рдиाрде рдФрд░ рдЧрд░рдбिрдпा рдорд╣ाрджेрд╡ рдоंрджिрд░ – рдЪंрдмрд▓ рдХिрдиाрд░े

  • рд╡िрднीрд╖рдг рдоंрджिрд░ (рдХैрдеूрди) – рднाрд░рдд рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░

  • рднीрдо рдЪौрд░ी, рдмूрдв़ाрджीрдд рдХा рд╕ूрд░्рдп рдоंрджिрд░ – рдк्рд░ाрдЪीрди рд╢िрд▓्рдк рдФрд░ рд╕्рдеाрдкрдд्рдп

  • рдЧोрджाрд╡рд░ी рдзाрдо: рд╣рдиुрдоाрдирдЬी рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдоंрджिрд░


ЁЯСи‍ЁЯОУ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡

  • рдУрдо рдмिрдб़рд▓ा: рд▓ोрдХрд╕рднा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖, рдХोрдЯा рд╕े

  • рдирдЧेंрдж्рд░ рдмाрд▓ा: рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдЬिрд▓ा рдк्рд░рдоुрдЦ


ЁЯУЛ рдЕрди्рдп рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рддрде्рдп

  • рдХोрдЯा рдбोрд░िрдпा: GI рдЯैрдЧ рдк्рд░ाрдк्рдд рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рд╡рд╕्рдд्рд░

  • рджрд╢рд╣рд░ा рдоेрд▓ा: рднाрд░рдд рдХा рддीрд╕рд░ा рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ा

  • рдм्рд▓ैрдХ рдкॉрдЯрд░ी: рдХोрдЯा рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣рд╕्рддрдХрд▓ा

  • рд░िрд╡рд░ рдл्рд░ंрдЯ рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ (800 рдХрд░ोрдб़): рдЪंрдмрд▓ рдирджी рдХिрдиाрд░े

  • рдиौрдХाрдпрди рдЕрдХाрджрдоी, рдмाрд▓िрдХा рдлुрдЯрдмॉрд▓ рдЕрдХाрджрдоी – рдЦेрд▓ рдоें рдирд╡ाрдЪाрд░

  • рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдкрд╣рд▓ी рд▓ोрдХ рдЕрджाрд▓рдд рдФрд░ рдЯेрд▓ीрдоेрдбिрд╕िрди рд╕ेंрдЯрд░ (рдХैрдеूрди) – рдХोрдЯा рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд


ЁЯз╛ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖

рдХोрдЯा рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рдФрд░ рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдХेंрдж्рд░ рд╣ी рдирд╣ीं, рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдФрд░ рдкाрд░िрд╕्рдеिрддिрдХ рд╡िрд╡िрдзрддा рд╕े рднрд░рдкूрд░ рдЬिрд▓ा рд╣ै। рдЪंрдмрд▓ рдирджी рдХी рдХрд▓-рдХрд▓ рдз्рд╡рдиि рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдХोрдЯा рд╕्рдЯोрди рдХी рдЦрдирдХ рддрдХ, рдпрд╣ рдЬिрд▓ा рдЖрдзुрдиिрдХрддा рдФрд░ рдкрд░ंрдкрд░ा рдХा рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рд╕ंрдЧрдо рд╣ै।

рдЪाрд╣े рдЖрдк рдЫाрдд्рд░ рд╣ों, рдкрд░्рдпрдЯрдХ, рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдк्рд░ेрдоी рдпा рдЙрдж्рдпрдоी – рдХोрдЯा рд╕рдмрдХे рд▓िрдП рдХुрдЫ рдЦाрд╕ рд▓ेрдХрд░ рдЖрддा рд╣ै।



ЁЯПЩ️ рдХोрдЯा рдЬिрд▓ा рджрд░्рд╢рди – рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдирдЧрд░ी

рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХी рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬाрдирдХाрд░ी рдХा рднंрдбाрд░